Maastricht stad van monumenten

Maastricht is na Amsterdam de aan monumenten rijkste gemeente van Nederland zonder daardoor ook maar een ogenblik de gedachte aan een museumstad op te roepen. Maastricht bruist van energie. De zichtbare historie van Maastricht komt onder meer tot uitdrukking in imposante voorbeelden van kerkelijke bouwkunst uit de middeleeuwen, rijen van solide in Maaslandse en Franse trant gebouwde huizen uit de 17e en 18e eeuw, en in de Maasbrug die met haar ritmisch lijnenspel Maastricht en Wijck tot een dubbelstad verbindt. En last but not least een rijke schakering van verdedigingswerken vanaf de Gallo-Romeinse tijd tot diep in de 19e eeuw, toen men na de opheffing van de vesting in 1867 het grootste gedeelte van de muren, poorten, torens en buitenwerken overijld en onbezonnen heeft gesloopt.

Vestingwerken

18Vestingwerken zijn zelden kunstwerken. Zij beslissen over leven en dood en alleen maatstaven van doelmatigheid waren beslissend voor hun bouw en inrichting. Maar nu hun rol is uitgespeeld hebben zij de aantrekkingskracht van historisch geladen monumenten, die het verzet tegen de vijand en de angst voor de naderende ondergang vertolken. Zij roepen de herinnering op aan de belegeringen, het verlies van have en goed en aan de vele naamloze gesneuvelden, die Maastricht moest betalen als tol voor zijn faam het Bolwerk der Nederlanden te zijn. Ook hier zijn deze monumenten thans "verschanste schoonheid". 
Verborgen tussen de huizen van de oude binnenstad of opgenomen in een bloemrijk parklandschap, zijn de dreigende muren en torens het decor van historisch stedeschoon geworden. Schilderachtige ensembles, zoals de sombere Helpoort met de getande wand van de stadsmuur uit de 13e eeuw, de Jekertoren, de zg. Pater Vincktoren en het witgekalkte Pesthuis, zijn talloze malen in beeld gebracht.
Elders buiten de stad, wachten boven- en ondergrondse verdedigingswerken , zoals bastions, lunetten en mijngalerijen op de voltooiing van de restauratie, die deze fortificaties als het kader van een vreedzaam recreatieoord aan de bevolking zal teruggeven.