Nu de oorspronkelijke rol van de vestingwerken is uitgespeeld hebben zij de aantrekkingskracht van historisch geladen monumenten, die het verzet tegen de vijand en de angst voor de naderende ondergang vertolken. Zij roepen de herinnering op aan de belegeringen, het verlies van have en goed en aan de vele naamloze gesneuvelden, die Maastricht moest betalen als tol voor zijn faam het Bolwerk der Nederlanden te zijn. Ook hier zijn deze monumenten thans "verschanste schoonheid".

Schilderachtige ensembles, zoals de sombere Helpoort met de getande wand van de stadsmuur uit de 13e eeuw, de Jekertoren, de zg. Pater Vincktoren en het witgekalkte Pesthuis, zijn talloze malen in beeld gebracht. .Elders buiten de stad, wachten boven- en ondergrondse verdedigingswerken , zoals bastions, lunetten en mijngalerijen op de voltooiing van de restauratie, die deze fortificaties als het kader van een vreedzaam recreatieoord aan de bevolking zal teruggeven..

In 1673 viel Maastricht na een belegering van slechts 14 dagen voor de Franse belegeraar Lodewijk XIV . Daarmee werd aangetoond dat de Noordhelling van de Sint Pietersberg niet alleen een mooi uitzicht gaf over de stad en omgeving maar, eenmaal door de vijand bezet, een ernstige bedreiging betekende. In 1701 begon de toenmalige militaire gouverneur van Maastricht Daniël Wolf, baron von Dopff, met de bouw van een verdedigingswerk in de vorm van een fort, in de naar de stad gerichte helling en plateau van de Sint Pietersberg.

Toen de Helpoort ca. 1906 werd gerestaureerd en gedeeltelijk herbouwd, kreeg deze toren, de foutieve naam Pater Vincktoren. Deze muur, via "de Sint Pieterspoort "op de weg naar Luik, de waterpoort "de Reek", waar de Jeker de stad binnenstroomt, "de Lange Toren"op de zuidwesthoek van de ommuring en "de Tongersepoort" vormde een onregelmatige boog naar het meest westelijke punt, "de Brusselse Poort" , op de handelsweg van Brussel naar Keulen. Van hieruit liep de muur in een min of meer rechte lijn naar het noordoosten. Een stuk voorbij "de Lindenkruispoort ", boog de muur naar het oosten af, om langs "de Hochter- of Boschpoort " (op de weg naar ’s-Hertogenbosch), via de toren "Achter de Biesen" de Maas te bereiken.