Tengevolge van de val van het Romeinse Rijk raakte ook hier het Castellum in verval. Maastricht bleef echter bewoond. De eerste omwalling van de stad kwam tot stand doordat de hertog van Brabant begin 13^e eeuw aan de stad het recht gaf een muur ter bescherming te bouwen.

Er werd besloten om de bestaande bebouwing te ommuren. Men bouwde om de stad een muur met een lengte van 2500 meter van kolenzandsteen 6 á 8 meter hoog, met om de 50 meter een halfronde toren. Op de muur werden kantelen aangebracht en aan de stadszijde een weergang waarop de verdedigers konden staan. Deze muur is te herkennen aan de  bruine kleur. De stadsoppervlakte was 36 hectare. In de eerste omwalling zaten een aantal poorten zoals de Helpoort,  Oude Pieterspoort , de Looierspoort, de Lenculenpoort, de Tweebergerpoort, de Grote Poort,  de Leugenpoort en de Veerlinxpoort. Deze omwalling kende ook kleine doorgangen om de kades te kunnen bereiken.( zie foto). 

Bij de bouw echter werd in onvoldoende mate rekening gehouden met de expansiedrift van de stad. Zodoende was men genoodzaakt om binnen een eeuw een tweede muur te bouwen.