Ontdek de stad Maastricht met al haar monumenten
Maastricht, na Amsterdam de meest monumentenrijke gemeente van Nederland, bruisend van energie, toont imposante middeleeuwse kerken, 17e- en 18e-eeuwse huizen, en verdedigingswerken van de Gallo-Romeinse tijd tot de 19e eeuw.
Vestingwerken
Vestingwerken zijn geen kunstwerken, maar historische monumenten die herinneren aan belegeringen en offers. Verborgen in de stad zijn ze nu decor voor historisch stedeschoon, wachtend op restauratie.
BelegeringenMaastricht kende negen belegeringen, van de Luikenaren tot de Fransen. Ondanks de aanvallen bleef de stad veerkrachtig en herstelde steeds weer.
CastellumHet Romeinse castellum bij Maastricht, met een houten brug, was strategisch belangrijk. De nederzetting "Trajectum ad Mosam" had zware muren en torens. Resten van een Romeins badhuis zijn nog zichtbaar.
- De Eerste Stadsomwalling
De eerste stadsmuur van Maastricht, ook wel de middeleeuwse omwalling genoemd, werd vanaf 1229 gebouwd. Deze 2,4 km lange muur beschermde het stadsgebied op de linker Maasoever in de toenmalige Luiks-Brabant stad Maastricht.
De tweede StadsomwallingDe tweede stadsmuur van Maastricht, ook wel de tweede middeleeuwse stadsomwalling genoemd, werd vanaf 1294 gebouwd. Deze 3,6 km lange muur diende ter bescherming van het uitgebreid stadsgebied op de linker Maasoever en werd over een periode van ongeveer twee eeuwen geconstrueerd in de toenmalige Luiks-Brabant stad.
Mijngangen of mijngalerijenMijngangen of mijngalerijen waren een cruciaal onderdeel van de verdediging, aangezien de vijand zich vanaf de 16e eeuw bediende van ondergronds aangebrachte buskruitmijnen om bressen te slaan in de vestinggordel. Tijdens het beleg van 1579 blijken er al mijngalerijen aanwezig te zijn onder bepaalde gedeelten van de bedekte weg.
Noodzaak uitbreiding ommuring van de VestingDe uitbreiding van het bebouwde oppervlak maakte al in de 13e eeuw de aanleg van een tweede, ruimere ommuring noodzakelijk. Deze werd gefaseerd gerealiseerd. Eerst werd er een gracht met een aarden wal aangelegd, en in de loop van de 14e eeuw verrees op deze omwalling een stenen muur.
- Het nieuwe Bolwerk en de Nieuwstad
De Nieuwstad is het gebied buiten de Helpoort dat tot de Luikse heerlijkheid Sint Pieter behoorde. Eind 15e eeuw werden hier twee aarden bolwerken met een gracht aangelegd. Tussen 1515 en 1517 werden deze fortificaties vervangen door stenen rondelen, later bekend als De Drie Duiven en Haet ende Nijt. Rond 1550 werden er kazematten in de rondelen gerealiseerd waar geschut kon worden opgesteld.
Poort van HollandMaastricht werd in de 17e en 18e eeuw de "Poort van Holland", een supervesting die aanvallen vanuit Spanje en Frankrijk moest tegenhouden voordat de vijand de grens van de Republiek bereikte.
- Lage Fronten en Fort Koning Willem I
De Nieuwe Bossche Fronten, in het Maastrichts ook wel "Nuij Werreke" genoemd, is een circa 20 hectare groot gebied in de buurten Frontenkwartier en Boschpoort in Maastricht. In dit gebied bevinden zich diverse restanten van vroeg-19e-eeuwse buitenwerken, die tot 1867 deel uitmaakten van de vestingwerken van Maastricht.
- Garnizoen
De ommuurde garnizoenstad vestigde haar reputatie als "sleutel van Brabant" en "bolwerk der Nederlanden". De Nieuwstadversterkingen vereisten regelmatig onderhoud, net als de andere vestingwerken.
- Vestingbouwers
In de Maastrichtse geschiedenis zijn o.a. George Frederik, Vauban, Baron Van Dopff, de La Rive en Du Moulin de meest belangrijke vestingbouwers geweest.
De fortificatie van MaastrichtDe fortificatie van Maastricht werd urgent na 1204, toen de stad militaire betekenis kreeg. Door haar strategische ligging en de brug over de Maas, de enige tussen het Luiker land en de zee tot de 2e helft van de 19e eeuw, fungeerde Maastricht als uitgangsstelling voor de Brabantse expansie naar het oosten, gericht op de controle van de handelsroute naar Keulen.
Bruggehoofd WyckWyck, omgeven door een Maasarm, werd in de 13e eeuw versterkt. Na 1480 ontstond een moderne dubbele wal. Restanten zoals de Maaspunttoren herinneren aan de rijke geschiedenis. De Kruittoren is helaas verloren.
d'ArtagnanCharles de Batz de Castelmore, graaf van D'Artagnan (1611-1673), was de 'eerste musketier' van Lodewijk XIV. Hij werd geromantiseerd door Alexandre Dumas en stierf tijdens het beleg van Maastricht in 1673.
De Hoge Fronten van Du MoulinTussen de Cabergerweg en de Pastoor Habetsstraat ligt de Linie van Du Moulin, het best bewaarde deel van de Hoge Fronten van Maastricht. De vestingwerken, verbeterd door Du Moulin, omvatten de bastions Prins Frederik, Stadhouder, Saxen, Erfprins en Holstein, evenals de couvreface Du Moulin en de lunetten Zeeland, Holland en Gelderland. Belangrijke delen van de "Kazematten" bevinden zich ook in dit gebied.
De VestinggordelDe situatie rondom Maastricht, tussen de Tongersepoort en de Lindenkruispoort (de Hoge Fronten), bood door de hoge ligging geen watergrachten. Dit dwong ingenieurs om af te wijken van het Noord-Nederlands model. Dit is zichtbaar in de gemetselde delen, die op veel ruimere schaal zijn aangelegd, met een soms wildgroei-achtige uitbreiding van de vestinggordel.
Fort Koning Willem IHet fort werd gebouwd tussen 1815 en 1818, volgens een door de Fransen achtergelaten plan ter verbetering van de verdediging van het noordwestelijk en noordelijk vestingfront. Het fort is vernoemd naar koning Willem I der Nederlanden, die op 6 juni 1815 Maastricht bezocht.
- Fort Sint Pieter
Het fort werd in opdracht van de militaire commandant van Maastricht, Daniël Wolff baron van Dopff, gebouwd in een vijfhoek ter verdediging van de zuidelijke vestingmuren. Deze maatregel werd noodzakelijk geacht nadat de Fransen in 1673 de Sint-Pietersberg innamen en daarmee de zuidelijke vestingmuren onder vuur konden nemen. Vanuit dit fort Sint Pieter kon voortaan elke zuidelijke aanval worden afgeslagen.
Opheffen van de vestingMaastricht's toekomst tijdens de Belgische afscheiding werd in 1839 bepaald door de Grote Mogendheden, waarbij Limburg een unieke rol kreeg als onderdeel van Nederland en de Duitse Bond. Opheffen van de vestingstatus gebeurde in 1867.
Huidige toestand Vestingwerken MaastrichtDe Linie van Du Moulin, het Waldeckbastion en de ondergrondse verdedigingswerken zijn bewaard gebleven. Aan de noordzijde van de stad zijn belangrijke delen van de Lage Fronten nog zichtbaar in de Nieuwe Bossche Fronten. De meeste nog bestaande vestingwerken zijn opgenomen in twee parken: het kleinere Waldeckpark en het uitgestrekte Frontenpark. De forten Fort Sint Pieter en Fort Willem I liggen ook in een groene omgeving.